Қонунчилик
ЎзР Қонунлари

O`z DSt 3618:2022. Ўзбекистон Республикасининг Давлат стандарти. Темир йўл контакт тармоғида ишлаш учун мўлжалланган кўчма изоляцияловчи миноралар. Техникавий шартлар (АВ томонидан 04.07.2022 й. 93-сон билан рўйхатга олинган Инвестициялар ва ташқи савдо вазирлиги ҳузуридаги Ўзбекистон техник жиҳатдан тартибга солиш агентлиги бош директорининг 09.06.2022 й. 05-1428-сон буйруғи билан тасдиқланган)

Ҳужжатнинг тўлиқ матни nrm.uz сайтида пуллик тариф фойдаланувчилари учун мавжуд. Саволлар бўйича 1172 қисқа рақамига қўнғироқ қилинг.

Ўзбекистон Республикаси

Адлия вазирлигида

2022 йил 4 июлда 93-сон

билан рўйхатга олинган

Ўзбекистон Республикаси

Инвестициялар ва ташқи савдо

вазирлиги ҳузуридаги Ўзбекистон

техник жиҳатдан тартибга солиш

агентлиги бош директорининг

2022 йил 9 июндаги

05-1428-сон буйруғига

ИЛОВА



O`z DSt 3618:2022



ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ

ДАВЛАТ СТАНДАРТИ

   

Темир йўл контакт тармоғида ишлаш учун

мўлжалланган кўчма изоляцияловчи миноралар


Техникавий шартлар


Ушбу стандарт темир йўл контакт тармоғида ишлаш учун олинадиган изоляцияловчи минораларга (бундан кейин миноралар деб аталади) тааллуқлидир.

Ушбу Стандартнинг барча талаблари мажбурий ҳисобланади ва сертификатлаштириш учун яроқлидир.



1-БОБ. ТЕХНИК ЖИҲАТДАН ТАРТИБГА

СОЛИШ СОҲАСИДАГИ НОРМАТИВ

ҲУЖЖАТЛАРГА ҲАВОЛАЛАР

           

1. Ушбу стандартда қуйидаги техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжатларга ҳаволалар қўлланилган:


ГОСТ 9.032-74 - Коррозия ва эскиришдан ҳимоя қилишнинг ягона тизими. Бўёқ қопламалари. Гуруҳлар, техник талаблар ва белгилар (расмий манба:ГОСТ 9.032-74 Единая система защиты от коррозии и старения. Покрытия лакокрасочные. Группы, технические требования и обозначения);


ГОСТ 9.401-2018 - Коррозия ва эскиришдан ҳимоя қилишнинг ягона тизими. Бўёқ қопламалари. Иқлим омилларига чидамлиликнинг тезлаштирилган синов усуллари ва умумий талаблар (расмий манба:ГОСТ 9.401-2018 Единая система защиты от коррозии и старения. Покрытия лакокрасочные. Общие требования и методы ускоренных испытаний на стойкость к воздействию климатических факторов);


ГОСТ 12.1.004-91 - Меҳнат хавфсизлиги стандартлари тизими. Ёнғин хавфсизлиги. Умумий талаблар (Расмий манба: ГОСТ 12.1.004-91 Система стандартов безопасности труда. Пожарная безопасность. Общие требования);


ГОСТ 12.1.009-2017 - Меҳнат хавфсизлиги стандартлари тизими. Электр хавфсизлиги. Атама ва таърифлар (Расмий манба: ГОСТ 12.1.009-2017 Система стандартов безопасности труда. Электробезопасность. Термины и определения);


ГОСТ 12.1.019-2019 - Меҳнат хавфсизлиги стандартлари тизими. Электр хавфсизлиги. Ҳимоя турларига умумий талаблар ва уларнинг номенклатураси (Расмий манба: ГОСТ 12.1.019-2019 Система стандартов безопасности труда. Электробезопасность. Общие требования и номенклатура видов защиты);


ГОСТ 12.2.003-91 - Меҳнат хавфсизлиги стандартлари тизими. Ишлаб чиқариш ускуналари. Умумий хавфсизлик талаблари (Расмий манба: ГОСТ 12.2.003-91 Система стандартов безопасности труда. Оборудование производственное. Общие требования безопасности);


ГОСТ 12.3.002-14 - Меҳнат хавфсизлиги стандартлари тизими. Ишлаб чиқариш жараёнлари. Умумий хавфсизлик талаблари (Расмий манба: ГОСТ 12.3.002-14 Система стандартов безопасности труда. Процессы производственные. Общие требования безопасности);


ГОСТ 12.4.011-89 - Меҳнат хавфсизлиги стандартлари тизими. Ходимларни ҳимоя қилиш воситалари. Умумий талаблар ва таснифлаш (Расмий манба: ГОСТ 12.4.011-89 Система стандартов безопасности труда. Средства защиты работающих. Общие требования и классификация);


ГОСТ 15.309-98 - Маҳсулотларни ишлаб чиқиш ва ишлаб чиқариш тизими. Ишлаб чиқарилган маҳсулотларни синовдан ўтказиш ва қабул қилиш. Асосий қоидалар (Расмий манба:ГОСТ 15.309-98 Система разработки и постановки продукции на производство. Испытания и приемка выпускаемой продукции. Основные положения);


ГОСТ 17.2.3.02-14 - Табиатни муҳофаза қилиш. Атмосфера. Саноат корхоналари томонидан зарарли моддаларнинг рухсат этилган чиқиндиларини йўлга қўйиш қоидалари (Расмий манба: ГОСТ 17.2.3.02-14 Охрана природы. Атмосфера. Правила установления допустимых выбросов вредных веществ промышленными предприятиями);


ГОСТ 20.57.406-81 - Сифат назоратининг мажмуавий тизими. Электрон техника, квант электроникаси ва электротехника маҳсулотлари. Синов усуллари (Расмий манба: ГОСТ 20.57.406-81 Комплексная система контроля качества. Изделия электронной техники, квантовой электроники и электротехнические. Методы испытаний);


ГОСТ 427-75 - Металл ўлчов чизғичлари. Техникавий шартлар (Расмий манба: ГОСТ 427-75 Линейки измерительные металлические. Технические условия);


ГОСТ 1516.2-97 - 3 kV ва ундан юқори кучланишдаги ўзгарувчан ток электр жиҳозлари ва электр иншоотлари. Изоляциянинг электрик мустаҳкамлигини умумий синов усуллари (Расмий манба: ГОСТ 1516.2-97 Электрооборудование и электроустановки переменного тока на напряжение 3 кВ и выше. Общие методы испытаний электрической прочности изоляции);


ГОСТ 3242-79 - Пайванд уламалари. Сифатни назорат қилиш усуллари (Расмий манба: ГОСТ 3242-79 Соединения сварные. Методы контроля качества);


ГОСТ 5264-80 - Қўлда ёйли пайвандлаш. Пайванд уламалари. Асосий турлар, структуравий элементлар ва ўлчамлар (Расмий манба: ГОСТ 5264-80 Ручная дуговая сварка. Соединения сварные. Основные типы, конструктивные элементы и размеры);


ГОСТ 7165-93 - Қаршиликни ўлчаш учун доимий ток кўприги (Расмий манба: ГОСТ 7165-93 Мосты постоянного тока для измерения сопротивления);


ГОСТ 7502-98 - Металл ўлчов рулеткалари. Техникавий шартлар (Расмий манба: ГОСТ 7502-98 Рулетки измерительные металлические. Технические условия);


ГОСТ 9569-2006 - Мумланган қоғоз. Техникавий шартлар (Расмий манба: ГОСТ 9569-2006 Бумага парафинированная. Технические условия);


ГОСТ 10354-82 - Полиэтилен плёнкалар. Техникавий шартлар. (Расмий манба: ГОСТ 10354-82 Пленка полиэтиленовая. Технические условия);


ГОСТ 10461-81 - Тишли стопор шайбалар. Умумий техникавий шартлар (Расмий манба: ГОСТ 10461-81 Шайбы стопорные с зубьями. Общие технические условия);


ГОСТ 10463-81 - Ташқи тишли стопор шайбалар. Конструкция ва ўлчамлар (Расмий манба: ГОСТ 10463-81 Шайбы стопорные с наружными зубьями. Конструкция и размеры);


ГОСТ 11872-89 - Кўп куракчали стопор шайбалар. Техникавий шартлар (Расмий манба: ГОСТ 11872-89 Шайбы стопорные многолапчатые. Технические условия);


ГОСТ 13463-77 - Куракчали стопор шайбалар. Конструкция ва ўлчамлар (Расмий манба: ГОСТ 13463-77 Шайбы стопорные с лапкой. Конструкция и размеры);


ГОСТ 13466-77 - Кичрайтирилган каллакли стопор шайбалар. Конструкция ва ўлчамлар (Расмий манба: ГОСТ 13466-77 Шайбы стопорные с носком уменьшенные. Конструкция и размеры);


ГОСТ 13837-79 - Умумий фойдаланиш учун динамометрлар. Техникавий шартлар (Расмий манба: ГОСТ 13837-79 Динамометры общего назначения. Технические условия);


ГОСТ 14192-96 - Юкларни тамғалаш (Расмий манба: ГОСТ 14192-96 Маркировка грузов);


ГОСТ 14771-76 - Ҳимоя газида ёйли пайвандлаш. Пайвандланган уланишлар. Асосий турлар, конструктив элементлар ва ўлчамлар (Расмий манба: ГОСТ 14771-76 Дуговая сварка в защитном газе. Соединения сварные. Основные типы, конструктивные элементы и размеры);


ГОСТ 15150-69 - Машиналар, қурилмалар ва бошқа техник маҳсулотлар. Турли хил иқлим минтақалар учун бажариш. Ташқи муҳит омилларининг климатик таъсири бўйича тоифалар, фойдаланиш, сақлаш ва ташиш шартлари (Расмий манба: ГОСТ 15150-69 Машины, приборы и другие технические изделия. Исполнения для различных климатических районов. Категории, условия эксплуатации, хранения и транспортирования в части воздействия климатических факторов внешней среды);


ГОСТ 16504-81 - Маҳсулотларни синашнинг давлат тизими. Маҳсулотларни синовдан ўтказиш ва сифатини назорат қилиш. Асосий атамалар ва таърифлар (Расмий манба: ГОСТ 16504-81 Система государственных испытаний продукции. Испытания и контроль качества продукции. Основные термины и определения);


ГОСТ 17516.1-90 - Электротехника маҳсулотлари. Механик ташқи таъсирларга чидамлилик бўйича умумий талаблар (Расмий манба: ГОСТ 17516.1-90 Изделия электротехнические. Общие требования в части стойкости к механическим внешним воздействующим факторам);


ГОСТ 22483-2012 (IEC 60228:2004) - Кабель, ўтказгичлар ва шнурлар учун мис ва алюминий ток ўтказувчи симлар (Расмий манба: ГОСТ 22483-2012 (IEC 60228:2004) Жилы токопроводящие медные и алюминиевые для кабелей, проводов и шнуров);


ГОСТ 23170-78 - Машинасозлик маҳсулотлари учун қадоқлар. Умумий талаблар (Расмий манба: ГОСТ 23170-78 Упаковка для изделий машиностроения. Общие требования);


ГОСТ 23216-78 - Электротехника маҳсулотлари. Сақлаш, ташиш, вақтинча коррозияга қарши ҳимоя, қадоқлаш. Умумий талаблар ва синов усуллари (Расмий манба: ГОСТ 23216-78 Изделия электротехнические. Хранение, транспортирование, временная противокоррозионная защита, упаковка. Общие требования и методы испытаний);


ГОСТ 26828-86 - Машинасозлик ва асбобсозлик маҳсулотлари. Тамғалаш (Расмий манба: ГОСТ 26828-86 Изделия машиностроения и приборостроения. Маркировка);


ГОСТ 32895-2014 - Темир йўлларни электрлаштириш ва электр таъминоти. Атамалар ва таърифлар (Расмий манба: ГОСТ 32895-2014 Электрификация и электроснабжение железных дорог. Термины и определения);


ГОСТ 34222-2017 - Темир йўл рельслари. Умумий техникавий шартлар (Расмий манба: ГОСТ 34222-2017 Рельсы железнодорожные. Общие технические условия).


Изоҳ. Мазкур стандартдан фойдаланганда Ўзбекистон Республикаси ҳудудида амал қилувчи стандартларнинг ишлаш муддатларини текшириб кўриш мақсадга мувофиқ. Стандартларнинг тегишли рўйхати бўйича уларнинг жорий йилнинг 1-январ ҳолатига ва жорий йилда эълон қилинган ахборот кўрсаткичларига тўғри келиши текширилади. Агар ҳужжат алмаштирилган (ўзгартирилган) бўлса, мазкур стандартдан фойдаланаётганда алмаштирилган (ўзгартирилган) стандартдан фойдаланиш лозим бўлади.



2-БОБ. АТАМА ВА ТАЪРИФЛАР

         

2. Ушбу стандартда ГОСТ 16504, ГОСТ 32895 бўйича, ҳамда қуйидаги атама ва таърифлар қўлланилган:


Электр ҳимоя воситалари - электр токи уришидан ҳимоя қилиш учун хизмат қиладиган маҳсулотлар [ГОСТ 12.1.009];


Нарвоннинг (олинадиган изоляцияловчи миноранинг) изоляцияловчи қисми - нарвоннинг (олинадиган изоляцияловчи миноранинг) ўрта қисмидаги майдон, унда нарвоннинг диэлектрик материали остки заминланган пояс ва/ёки устки шунтловчи пояс конструкциясининг ток ўтказувчи қисмлари шунтланмаган бўлади.



3-БОБ. ТЕХНИК ТАЛАБЛАР


1-§. Вазифа кўрсаткичлари ва

умумий конструктив талаблар

        

3. Миноралар темир йўл контакт тармоғида ишларни бажариш ва ишни бажарадиган ходимларни, ишчи ёки индукцияланган кучланишдан келиб чиққан, электр токи уришидан ҳимоя қилиш учун мўлжалланган. ГОСТ 12.1.019 бўйича электр хавфсизлигини таъминлашнинг техник воситалари нуқтаи назаридан миноралар иш жойини электр изоляциясини таъминлайдиган асосий электр ҳимоя воситаси ҳисобланади.


4. Миноралар ушбу стандарт ва ўрнатилган тартибда тасдиқланган конструкторлик ҳужжатлари бўйича муайян турдаги (типдаги) минораларга техник ҳужжатларнинг талабларига мувофиқ ишлаб чиқарилади.


5. Миноранинг конструкцияси қуйидаги асосий қисмларни ўз ичига олиши керак:

остки заминланган пояс;

иш майдончаси билан устки шунтловчи пояс;

нарвонлар;

шунтловчи штангалар.

Нарвонлар, остки заминланган поясни устки шунтловчи пояс билан механик равишда бирлаштирувчи ва шу билан бирга уларни бир-биридан электр жиҳатидан изоляцияловчи, конструкцияни ҳосил қилиши керак.

Минора конструкциясининг асосий қисмлари, уларнинг ўзаро жойлашуви ва асосий ўлчамлари 1-расмда кўрсатилган.

         

             

1 - иш майдончаси билан устки шунтловчи пояс; 2 - нарвонлар; 3 - остки заминланган пояс; L1 - миноранинг узунлиги; L2 - миноранинг кенглиги; L3 - миноранинг баландлиги; L4 - остки заминланган пояс конструкциясининг энг баланд жойлашган қисми ва устки шунтловчи пояс конструкциясининг энг остки жойлашган қисми орасидаги масофа. Шунтловчи штангалар расмда шартли равишда кўрсатилмаган.


1-расм. Минора конструкциясининг асосий қисмлари,

уларнинг ўзаро жойлашуви ва асосий ўлчамлари


6. Остки заминланган пояс конструкциясининг энг юқори жойлашган қисми ва устки шунтловчи пояс конструкциясининг энг остки жойлашган қисми орасидаги масофа камида 2900 mm бўлиши керак.


7. Миноранинг узунлиги 2400 дан 2500 mm гача бўлиши керак. Миноранинг кенглиги кўпи билан 1720 mm бўлиши керак. Миноранинг баландлиги 5540 дан 5550 mm гача бўлиши керак. Минораларнинг қолган габарит ўлчамлари - муайян турдаги (типдаги) миноралар учун техник ҳужжатларда кўрсатилади.

Миноранинг массаси кўпи билан 155 kg бўлиши лозим. Йиғма минораларнинг массаси 5 kg гача ошишига йўл қўйилади.


8. Миноранинг юк кўтарувчанлиги камида 300 kg бўлиши керак.


9. Остки заминланган пояс ва устки шунтловчи пояс қисмларининг, қўлда электр ёйи ёрдамида пайвандлаш йўли орқали бажарилган, пайванд чокларига талаблар - ГОСТ 5264 бўйича, ҳимоя газида электр ёйи ёрдамида пайвандлаш йўли орқали бажарилган чоклари - ГОСТ 14771 бўйича.


10. Минора конструкциясининг қисмлари ўткир бўртиқлар, қирралар ва ғудурларга эга бўлмаслиги керак. Конструкция қисмларининг юзасида тўпон ва занг бўлмаслиги керак.


11. Остки заминланган пояс ва устки шунтловчи пояс конструкциясининг металл қисмлари грунтовка қилинган ва бўялган бўлиши керак, 16-бандда кўрсатилган ғилдиракнинг айланиш юзаси бундан мустасно. Грунтовка қилиниши ва бўялиши ГОСТ 9.032 бўйича қопламаларнинг VI синфига мос келиши керак.

Нарвонларнинг қопламаларига ва 16-бандда кўрсатилган ғилдиракнинг айланиш юзаси қопламаларига талаблар материални ишлаб чиқарувчининг тавсияларига мувофиқ қабул қилинади ва муайян турдаги (типдаги) миноралар учун техник ҳужжатларда кўрсатилади.


12. Минора конструкцияси қисмларининг резбали бирикмалари амалдаги МҲ бўйича пружинали шайбалар ёки ГОСТ 10461 - ГОСТ 10463, ГОСТ 11872 ёки ГОСТ 13463 - ГОСТ 13466 стопорли шайбаларни қўллаш билан бўшаб қолишдан сақланган бўлиши керак.



2-§. Остки заминланган поясга конструктив талаблар

        

13. Остки заминланган пояснинг барча металдан тайёрланган деталлари электр жиҳатидан ўзаро уланган бўлиши керак. Кўрсатилган ҳар қандай иккита детал орасидаги электр қаршилик 0,1 Ω дан ошмаслиги керак, 16-бандда кўрсатилганлар бундан мустасно.


14. Остки заминланган поясда минорани релсларга ўрнатишга ва изининг кенглиги 1520 mm бўлган ГОСТ 34222 буйича Р50, Р65, Р65К, Р75 релсларини қўллаб бажарилган темир йўл бўйлаб ташишга йўл қўядиган, металл ғилдираклар кўзда тутилади.


15. Минора ғилдиракларининг ички қирралари орасидаги масофа (1458-8) mm бўлиши керак. Ғилдирак тўғини профилининг геометрик ўлчамлари 2-расмда кўрсатилган ўлчамларга мос келиши керак.

         

         

2-расм. Ғилдирак тўғини профилининг геометрик ўлчамлари

         

16. Минора ғилдиракларидан бири остки заминловчи пояснинг металлдан тайёрланган деталлари билан электр жиҳатидан уланган бўлиши керак. Ушбу ғилдиракнинг тўғини ва остки заминланган пояснинг деталлари орасидаги электр қаршилик кўпи билан 0,5 Ω бўлиши керак.


17. Қолган барча ғилдираклар остки заминланган пояснинг деталларидан электр жиҳатдан ажратилган бўлиши керак. Изоляция қаршилиги камида 100 kΩ бўлиши керак.



3-§. Устки шунтловчи поясга конструктив талаблар

          

18. Устки шунтловчи пояснинг барча металлдан тайёрланган деталлари ўзаро электр жиҳатидан уланган бўлиши керак.


19. Иш майдончаси устки шунтловчи пояс конструкциясининг бир қисми бўлиши керак.


20. Иш майдончаси бутун периметри бўйлаб панжарали ва бортли тўсиқларга эга бўлиши керак. Иш майдончасининг полидан панжарали тўсиқнинг устки четигача бўлган масофа (690±30) mm бўлиши керак.


21. Иш майдончасининг панжарали тўсиғи, ҳар қандай нуқтада қўйилган, камида 2000 N вертикал юкланишга бардош бериши керак. Юқорида кўрсатилган юкланиш қўйилганида панжарали тўсиқнинг букилиши оралиқнинг ўртасида 50 mm дан ошмаслиги керак.


22. Иш майдончасининг полидан бортли тусиқнинг устки четигача бўлган масофа 50 дан 70 mm гача бўлиши керак.


23. Ҳар бир минора иккита шунтловчи штанга билан жиҳозланган бўлиши керак.


24. Шунтловчи штанганинг ток ўтказувчи қисмини ишлаб чиқариш учун ГОСТ 22483 бўйича симларининг синфи 3 дан паст бўлмаган кесими камида 50 mm2 бўлган мис симдан фойдаланилади. Симнинг узунлиги (2065±20) mm бўлиши керак.


25. Шунтловчи штанганинг ток ўтказувчи қисмини бир учи иш майдончасининг панжарали тўсиғи билан уланади. Уланиш конструкцияси штанга тушиб кетишида устки шунтловчи пояснинг тўсилиб қолишини олдини олиши керак.

Шунтловчи штанганинг ток ўтказувчи қисмини иккинчи учи контакт симига осиб қўйиш учун қисқич билан жиҳозланади.



4-§. Нарвонлар учун конструктив талаблар

         

26. Нарвонлар минора ўрнатилган темир йўлнинг ўқи бўйлаб миноранинг қарама-қарши томонларида жойлашган бўлиши керак.


27. Нарвон сатрлари орасидаги масофа қуйидагича бўлиши керак, mm:

нарвоннинг юқори учида - 484±2;

нарвоннинг пастки учида - 904±2.


28. Нарвонлар поғоналарининг қадами ҳамда нарвонлар пастки поғонаси ва раманинг юқори текислиги орасидаги масофа (400±20) mm бўлиши керак.


29. Нарвонларнинг поғоналари, ҳар қандай нуқтада қўйиладиган, камида 2000 N вертикал юкланишга бардош бериши керак.


30. Нарвонларнинг диэлектрик хусусиятларига талаблар - 33-банд бўйича.


31. Нарвонларнинг сатрларида рамани горизонтал текислигидан 1100 дан 1300 mm гача бўлган масофада сигнал байроқларини маҳкамлаш учун мосламалар ўрнатилган бўлиши керак.



5-§. Механик хусусиятларга ва устки

шунтловчи поясни остки заминланган

поясдан изоляциялашга талаблар

      

32. Релслардан бири кўтарилмаган ҳолатда, темир йўл изига маҳкамланмасдан ўрнатилган минора иш майдончасининг поли даражасида миноранинг эгилиш томонига йўл ўқига 90°±5° бурчак остида йўналтирилган, 200 N горизонтал куч таъсир қилишида ағдарилишга барқарор бўлиши керак.


33. Иккита ёндош поғоналари орасида нарвонлар қисмларидан ҳар бири қуруқ ҳолатда 5 min давомида саноат частотасидаги 40 kV кучланиш билан синовга бардош бериши керак.



6-§. Миноранинг мослашувчанлиги

ва ишончлилигига талаблар


34. Минораларнинг мослашувчанлиги қуйидагилар билан таъминланади:

темир йўл йўли билан -14 ва 15-бандлари талабларига риоя қилиш орқали;

контакт тармоғи билан - 19 ва 21-бандлар талабларига риоя қилиш орқали.


35. Минораларнинг ишончлилиги қуйидагилар билан белгиланади:

а) ишончлилик, бузилмаслик ва таъмирлашга яроқлиликнинг комплекс кўрсаткичлари:

1) тайёрлик коэффициенти ёки техник фойдаланиш коэффициенти;

2) бузилгунича ўртача ишлаб бериши;

3) тиклангунича ўртача вақт;

б) чидамлилик кўрсаткичи - ўртача хизмат қилиш муддати;

в) сақланиш кўрсаткичи - ўртача сақланиш муддати.

Кўрсаткичларнинг аниқ қийматлари муайян турлардаги минораларга техник ҳужжатларда белгиланади.


36. Миноранинг чегаравий ҳолатлари қуйидагилар ҳисобланади:

техник ҳужжатларда белгиланган конструкция қисмларининг геометрик ўлчамларини фойдаланиш шароитларида тузатиб бўлмайдиган ўзгариши;

миноранинг 3 - 32-бандларда белгиланган талабларга номувофиқлиги.

3 - 32-бандларда белгиланган талаблардан биттасига бўлса ҳам миноранинг номувофиқ бўлиши миноранинг бузилиши ҳисобланади.


37. Миноранинг 35-бандда белгиланган ишончлилик талабларига мувофиқлиги серияли ишлаб чиқариш босқичида синов орқали аниқланади.

Серияли ишлаб чиқариш босқичида синовлар учун яроқсизлик даражаси, буюртмачининг хавфи, қабул қилиш даражаси ва етказиб берувчининг хавфини қийматлари муайян турлардаги минораларга техник ҳужжатларда белгиланади.



7-§. Ташқи таъсирларга чидамлилик талаблари

        

38. Минораларнинг ташқи муҳит иқлим омилларининг таъсирига чидамлилиги ГОСТ 15150 бўйича УХЛ1 иқлимий бажарилиши ва жойлаштирилиш тоифасига мос келиши керак.


39. Минораларнинг ташқи механик таъсир қилувчи омиллар таъсирига чидамлилиги ГОСТ 17516.1 бўйича M6 гуруҳига мос келиши керак.



8-§. Хом ашё, материаллар, харид

маҳсулотларига талаблар

        

40. Миноралар конструкциясининг таркибида, маҳсулотларнинг мазкур турига стандартлар ёки техник ҳужжатларнинг талабларига жавоб берадиган, серияли ишлаб чиқариладиган конструкцион материаллар ва бутловчи маҳсулотлар қўлланилади.


41. Нарвонларни ишлаб чиқариш учун полимер электр изоляциялаш материаллари қўлланилади.



9-§. Бутлиги

     

42. Минорани етказиб бериш бутлигига қуйидагилар кириши керак:

минора;

паспорт;

монтаж қилиш бўйича йўриқнома;

фойдаланиш бўйича қўлланма.


43. Минорани етказиб бериш бутлигига қўшимча равишда, муайян типлардаги минораларга техник ҳужжатларда белгиланадиган, рўйхат бўйича ҳужжатлар киритилишига йўл қўйилади.



10-§. Тамғалаш

         

44. Минораларни тамғалашга умумий талаблар - ГОСТ 26828 бўйича.


45. Тамға қуйидагиларни ўз ичига олиши керак:

ишлаб чиқарувчи корхонанинг товар белгиси;

маҳсулотнинг номи "Изоляцияловчи олинадиган минора";

ушбу стандартнинг белгиси;

ишлаб чиқарувчи корхонада қабул қилинган белгилар тизими бўйича маҳсулотнинг белгиланиши;

ишлаб чиқарувчи корхонада қабул қилинган номерлаш тизими бўйича маҳсулотнинг завод номери;

ишлаб чиқарилган йили;

сақлаш шароитлари;

ушбу стандартнинг белгиси;

сертификатлаштириш тўғрисида маълумотлар;

маҳсулотни Ўзбекистон Республикаси ҳудудида реализация қилишда "O`zbekistonda ishlab chiqarilgan", маҳсулотни экспортга жўнатишда "Made in Uzbekistan" ёзувлари.



11-§. Ўраб жойлаш

         

46. Минораларни ўраб жойлашга умумий талаблар - ГОСТ 23170 бўйича. Минораларнинг муайян турларини ўраб жойлашга талаблар техник ҳужжатларда аниқлаштирилади.


47. Етказиб бериш бутлигига кирадиган техник ҳужжатлар ГОСТ 9569 бўйича парафинланган қоғозга ва ГОСТ 10354 бўйича полиэтилен плёнкадан пакетга қадоқланиб, биринчи қадоқлаш жойига жойлаштирилади. Транспорт тамғасига талаблар - ГОСТ 14192 бўйича.



12-§. Сигнал рангига талаблар

       

48. Минораларнинг қуйидаги қисмлари қизил рангли сигнал рангига эга бўлиши керак:

иш майдончаси ва устки шунтловчи пояс;

айланиш юзасидан ташқари, 1-бандда кўрсатилган ғилдирак.


49. 17-бандда кўрсатилган остки заминланган пояс ва ғилдиракларнинг кўринадиган қисмлари қора сигнал рангига эга бўлиши керак, айланиш юзалари бундан мустасно.


50. Сигнал ранги учун 1-жадвалга мувофиқ ёрқинлик коэффициентининг минимал қийматлари ва рангдорлик координаталари билан қизил ва қора ранглар ишлатилади.

         

1-жадвал

Ранг

     

Рангдорлик координатаси

 

Ёрқинлик коэффициентининг

минимал қиймати

    

Белгилаш

 

Бурчак нуқталари учун қиймат

   

1

 

2

 

3

   

4

    

Қизил


X

0,735


0,681

0,579

0,655

0,07

Y

0,265


0,239

0,341

0,345

Қора


X

0,385


0,300

0,260

0,345

-

Y

0,355


0,270

0,310

0,395

        

Изоҳ. Кўрсаткичларнинг қийматлари XYZ стандарт колориметрик тизимида ГОСТ 7721 бўйича D65 стандарт ёруғлик манбаи билан ёритилишда 45°/0° ўлчов геометриясида берилган.


51. 16, 17 ва 48-бандларда кўрсатилмаган миноралар қисмларининг ранги учун қизил ва қора ранглардан фойдаланишга йўл қўйилмайди.



4-БОБ. ХАВФСИЗЛИК ВА АТРОФ МУҲИТ

МУҲОФАЗАСИ ТАЛАБЛАРИ

         

52. Минораларни ишлаб чиқариш бўйича корхонада меҳнат муҳофазаси бўйича иш ташкиллаштирилган бўлиши керак.

Технологик жараён ГОСТ 12.3.002 бўйича хавфсизлик талабларига мувофиқ бўлиши керак.


53. Қўлланадиган ускуналар ГОСТ 12.2.003 умумий хавфсизлик талабларига жавоб бериши керак.

Ускуларни жойлаштрилиши ва ўрнатилиши хавфсизлик, барқарорлик, хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш қулайлиги, технологик жараён кетма-кетлигига риоя этилишини таъминлаши керак.


54. Ишлар жараёнида ишлатиладиган технологик ускуналардан ҳосил бўладиган шовқин, тебраниш, агрегатдан ҳарорат - зарарли ишлаб чиқариш омиллари [1], [2] ва [3] санитария-гигиена қоидалари ва меъёрларига мувофиқ бўлиши керак.


55. Ёнғин хавфсизлиги талаблари ГОСТ 12.1.004 бўйича.


56. Хавфсизлик техникаси ва ишлаб чиқариш санитарияси ишчиларнинг қуйидаги хавфли ва зарарли омиллар таъсиридан ҳимояланишини таъминлаши керак:

ҳаракатланувчи узеллар ва деталлар;

ҳавонинг чангланганлиги;

электр токи.


57. Минораларни ишлаб чиқариш бўйича ишга меҳнат хавфсизлиги техникаси бўйича ўқитилган, стажёрлик ва инструктаж ўтган шахслар қўйилади.


58. Минораларни ишлаб чиқариш билан банд бўлган ишчилар ГОСТ 12.4.011 бўйича шахсий ҳимоя воситалари билан таъминланган бўлиши керак.


59. Атроф муҳит муҳофазасига талаблар ГОСТ 17.2.3.02 бўйича.



5-БОБ. ҚАБУЛ ҚИЛИШ ҚОИДАЛАРИ


1-§. Умумий қоидалар

       

60. Миноралар учун синовларнинг қуйидаги турлари кўзда тутилади:

қабул қилиш-топшириш;

даврий;

намунали;

сертификатлаштириш.


61. Намунали синовлар қуйидагиларда кўзда тутилиши керак:

конструкция, қўлланиладиган материаллар ёки ишлаб чиқариш технологияси ўзгартирилишида (агар бу ўзгаришлар маҳсулотларнинг параметрлари ва тавсифларига таъсир кўрсатиши мумкин бўлса);

истеъмолчининг талаби бўйича (агар фойдаланишда маҳсулотларнинг техник ҳужжатларда кўрсатилган кўрсаткичлари тасдиқланмаса).


62. Синовлар объекти тўлиқ йиғилган миноралар бўлиши керак.


63. Истеъмолчи билан келишув бўйича, бир тур бажарилишдаги минорада олинган синов натижаларини бошқа тур бажарилишдаги ўша-ўша минорага тааллуқли деб ҳисоблашга йўл қўйилади.


64. Минораларни ишлаб чиқариш қабул қилиш-топшириш ва даврий синовларнинг ижобий натижалари асосида амалга оширилади.


65. 60-бандда келтирилган синовларда бажарилиши лозим бўлган синов ва текширувлар ҳажми - 2-жадвалга мувофиқ.

         

2-жадвал

Синовлар ва текширувларнинг тури

     

Банд

       

Синовларда

бажарилиши

зарурлиги

     

Талаблар

     

Назорат усули

    

Қабул

қилиш-

топшириш

      

Даврий

   

1. Конструктив талабларга, хом ашё, материаллар, харид маҳсулотларига ва бутлигига талабларга мувофиқлигини назорат қилиш


5 - 7, 10, 12, 15, 19, 20, 22 - 25, 26 - 28, 31, 42-43, 70, 72


76 - 80

+

+

2. Юк кўтарувчанлигига синовлар


8

81-82

+

+

3. Пайванд чокларининг сифатини назорат қилиш


9

83

-

+

4. Қопламаларининг сифатини назорат қилиш


11

84

+

+

5. Электр қаршилиги бўйича мувофиқлигини назорат қилиш


13, 16, 17, 18

85 - 87

-

+

6. Механик синовлар: панжарали тўсиқлар


21

88-90

+

+

нарвонлар


29

91 - 93

ағдарилишга барқарорлигига


32

94-95

7. Электр синовлари


33

96

+

+

8. Сигнал рангининг колориметрик тавсифларини назорат қилиш


50

ГОСТ 12.4.026 бўйича


-

+

9. Чидамлилик талабларига мувофиқлигини назорат қилиш:






ташқи муҳит иқлим омиллари таъсирига


4.1.10.1

7.8.1

-

+

ташқи механик омиллар таъсирига


4.1.10.2

7.8.2

-

+

10. Тамғаланишини назорат қилиш


4.4

7.9

+

+

11. Ўраб жойланишини назорат қилиш


4.5

7.10

-

+

         

Изоҳ: "+" белгиси, синов (текширув) мажбурийлигини, "-" белгиси синов (текширув) мажбурий эмаслигини англатади.


66. Барча синовлар ва текширувлар, агар уларни ўтказиш шартлари 6-бобнинг тегишли кичик бўлимларида махсус белгилаб қўйилмаган бўлса, ГОСТ 15150 бўйича атроф муҳитнинг иқлим омилларини нормал қийматларида ва синаладиган миноранинг конструкторлик ҳужжатларида кўзда тутилган ҳолатида амалга оширилади.

Агар 1-жадвалда келтирилган текширувлардан ҳар бирида ва назоратнинг ҳар бир турида ижобий натижа олинса, 60-бандда келтириб ўтилган синов турларининг натижалари ижобий ҳисобланади.


67. Синовларни ўтказишда қиёсланган ўлчов воситалари ва аттестатланган синов ускуналари қўлланилади.



2-§. Қабул қилиш-топшириш синовлари

       

68. Қабул қилиш-топшириш синовларидан 100% миноралар ўтказилади.


69. Қабул қилиш-топшириш синовларини ўтказиш ва уларнинг натижаларини баҳолаш тартиби - ГОСТ 15.309 бўйича ўтказилади. Битта бўлса ҳам кўрсаткич бўйича синовларнинг салбий натижалар олинишида минора яроқсиз деб топилади.



3-§. Даврий синовлар


70. Даврий синовлар камида беш йилда бир маротаба ўтказилади.


71. Даврий синовлардан, қабул қилиш-топшириш синовларидан ўтган, миноранинг битта намунаси ўтказилади.


72. Даврий синовларни ўтказиш ва уларнинг натижаларини баҳолаш тартиби - ГОСТ 15.309 бўйича.



4-§. Намунали синовлар ва

сертификатлаштириш синовлари

       

73. Намунали синовларни ўтказиш шартлари - 61-банд бўйича.


74. Намунали синовлар ГОСТ 15.309 га мувофиқ ўтказилади. Буюртмачи ёки асосий истеъмолчининг талаби бўйича ўтказиладиган намунали синовларнинг ҳажмини буюртмачи ёки асосий истеъмолчи аниқлайди.

Маҳсулотнинг намунали синовлари натижаларини ўша турдаги бошқа маҳсулотларга тааллуқли деб ҳисоблашга йўл қўйилади.


75. Тайёр маҳсулотни сертификатлаштириш синовлари Ўзбекистон Республикаси Миллий сертификатлаштириш тизимининг меъёрий ҳужжатлари ва ушбу стандартнинг барча талабларига мувофиқликка ўтказилади.



6-БОБ. НАЗОРАТ УСУЛЛАРИ


1-§. Конструктив талабларга мувофиқлигини

назорат қилиш

         

76. 5, 10, 23 - 25 ва 26-бандлар бўйича ташқи кўрик ва мувофиқлигини назорати визуал равишда амалга оширилади. Бунда, қуйидагилар текширилади:

қопламаларнинг ҳолати;

ташқи кўрик пайтида кўринадиган изоляцион қисмлари юзасининг ҳолати.


77. Остки заминланган пояс конструкциясининг энг юқори жойлашган қисми ва устки шунтловчи пояс конструкциясининг энг пастки жойлашган қисми орасидаги масофа, миноранинг габарит ўлчамлари, минора ғилдиракларининг ички қирралари орасидаги масофа, иш майдончасининг полидан панжарали тўсиқнинг юқори қиррасигача масофа ва шунтловчи штанганинг ток ўтказувчи қисми симини узунлиги ГОСТ 7502 бўйича камида 3 дан паст бўлмаган аниқлик синфидаги узунлиги камида 10 m бўлган рулеткада ўлчанади.

Иш майдончасининг полидан бортли тўсиқнинг юқори четигача масофа, нарвонларнинг сатрлари орасидаги масофа, нарвонлар поғоналарининг қадами, шарнирли элементининг узунлиги ҳамда нарвоннинг қуйи поғонаси ва раманинг устки текислиги орасидаги масофа ГОСТ 427 буйича линейкаларда ўлчанади.

Ғилдирак тўғини профилининг геометрик ўлчамлари махсус шаблон билан ўлчанади.


78. Минора массасини килограммда ўлчаш уни ГОСТ 13837 бўйича динамометрларни ишлатиб ёки 2,0% дан ортиқ бўлмаган нисбий ўлчаш хатолигини таъминлайдиган, умумий вазифадаги тарозида тортиш орқали амалга оширилади, сўнгра нютонда олинган қийматни, 9,81 m/s2 га тенг қабул қилинадиган, тортишиш тезланишига бўлинади.


79. Хом ашё, материаллар, харид маҳсулотларининг мувофиқлигини назорат қилиш хом ашё, материаллар ва харид маҳсулотларига ҳужжатлар бўйича амалга оширилади.


80. Агар қуйидагича бўлса, минора ушбу стандартнинг талабларига мувофиқ хисобланади:

визуал назоратда 4, 5, 10, 19, 23 - 25, 26 ва 31 талабларидан четга чиқиш аниқланмаса;

остки заминланган пояс конструкциясининг энг юқори жойлашган қисми ва устки шунтловчи пояс конструкциясининг энг пастки жойлашган қисми орасидаги масофа 6-банд талабларига жавоб берса;

габарит ўлчамлари ва массаси 7-банди талабларига жавоб берса;

минора ғилдиракларининг ички қирралари орасидаги масофа ва ғилдирак тўғини профилининг геометрик ўлчамлари 15-банд талабларига жавоб берса;

иш майдончаси полидан панжарали тўсиқнинг юқори четигача масофа 20-банд талабларига жавоб берса;

иш майдончаси полидан бортли тўсиқнинг юқори четигача масофа 22-банд талабларига жавоб берса;

шунтловчи штанганинг ток ўтказувчи қисми симини узунлиги 33-банд талабларига жавоб берса;

шарнирли элементнинг узунлиги 34-банд талабларига жавоб берса;

нарвонлар сатрлари орасидаги масофа 27-банд талабларига жавоб берса;

нарвонлар поғоналарининг қадами ҳамда нарвоннинг остки поғонаси ва раманинг юқори текислиги орасидаги масофа 28-банд талабларига жавоб берса;

бутлиги 42 - 43-бандларига мувофиқ бўлса.



2-§. Юк кўтарувчанлигига синовлар

        

81. Юк кўтарувчанлигига минораларни синови қуйидаги тартибда амалга оширилади:

а) минора, релслардан бирини кўтармасдан қиялиги кўпи билан 0,5 m/km бўлган ГОСТ 34222 бўйича Р50 релслардан ясалган, темир йўл майдонида жойлаштирилади;

б) миноранинг ғилдираклари узунасига силжишни олдини олиш учун маҳкамланади;

в) иш майдончасининг ўртасида камида 0,1 m2 майдонга 300 дан 310 kg гача массали юк жойлаштирилади;

г) шу ҳолатда 5 min давомида ушлаб турилади;

д) юк олиб ташланади;

е) ГОСТ 34222 бўйича Р75 релслардан ясалган, темир йўл майдонида а) - д) саноқларида кўрсатилган, операциялар такрорланади;

ж) 77-банд бўйича миноранинг габарит ўлчамларини ўлчаш такрорланади.


82. Минора ғилдиракларининг релсдан чиқиб кетиши ва иш майдончаси полининг деформацияси кузатилмаса, минора синовдан ўтган деб ҳисобланади. Қолдиқ деформациянинг мавжуд эмаслиги тўғрисидаги хулоса 81-банднинг ж) саноғи бўйича габарит ўлчамларини ўлчаш асосида чиқарилади.



3-§. Пайванд чоклари қопламаларининг

сифатини назорат қилиш

           

83. Остки заминланган пояс ва устки шунтловчи пояс қисмларининг пайванд чоклари сифатини назорат қилиш ГОСТ 3242 бўйича амалга оширилади.


84. Лак-бўёқ қопламаларининг сифатини назорат қилиш ГОСТ 9.401 бўйича амалга оширилади. Миноранинг конструкциясида, 4.1.2.8 да кўрсатилган тартибда аниқланадиган, бошқа қопламалар мавжуд бўлишида, уларнинг сифатини назорат қилиш тартиби муайян турлардаги минораларга техник ҳужжатларда кўрсатилади.



4-§. Электр қаршилиги бўйича

мувофиқлигини назорат қилиш

       

85. Электр қаршилиги бўйича 13 ва 18-бандлар талабларига мувофиқлигини назорат қилиш қуйидаги тартибда амалга оширилади:

а) ГОСТ 7502 бўйича 3 дан паст бўлмаган аниқлик синфидаги, узунлиги камида 3 m бўлган рулетка ёрдамида остки заминланган пояс конструкциясининг иккита бир-биридан энг узоқ бўлган нуқтаси аниқланади ва ушбу нуқталарга ГОСТ 7165 бўйича қаршиликни ўлчаш учун ўзгармас ток кўпригининг қулоқлари уланади;

б) қаршиликни ўлчаш учун кўприк ёқилади ва унинг кўрсаткичлари кузатилади;

в) қаршиликни ўлчаш учун кўприк ўчирилади ва унинг қулоқлари узилади;

г) визуал текшириб ва йиғиш чизмаси билан таққослаб, ўртасидаги йиғма бирикмаларининг сони энг катта ҳисобланадиган, остки заминланган пояснинг иккита детали аниқланади ҳамда шу нуқталарга ГОСТ 7165 бўйича қаршиликни ўлчаш учун ўзгармас ток кўпригининг қулоқлари улаб қўйилади;

д) б) ва в) саноқларида кўрсатилган операциялар такрорланади;

е) устки шунтловчи поясга нисбатан а) - д) саноқларида кўрсатилган операциялар такрорланади.


86. Электр қаршилиги бўйича 16 ва 17-бандлари талабларига мувофиқлигини назорат қилиш қуйидаги тартибда амалга оширилади:

а) электр жиҳатидан остки заминланган поясдан изоляцияланмаган ғилдирак тўғинига ҳамда остки заминланган пояс конструкциясининг металл қисмига ГОСТ 7165 бўйича қаршиликни ўлчаш учун ўзгармас ток кўпригининг қулоқлари уланади;

б) қаршиликни ўлчаш учун ўзгармас ток кўприги ёқилади ва унинг кўрсаткичлари назорат қилинади;

в) қаршиликни ўлчаш учун ўзгармас ток кўприги ўчирилади ва унинг қулоқлари узиб қўйилади;

г) электр жиҳатидан остки заминланган поясдан изоляцияланган, ғилдираклардан бирининг тўғинига ҳамда остки заминланган пояс конструкциясининг металл қисмига 500 V кучланишга мегаомметрнинг қулоқлари уланади;

д) мегаомметр ёқилади ва (60 + 10) s дан кейин унинг кўрсаткичлари саналади;

е) мегаомметр ўчирилади ва унинг қулоқлари узиб қўйилади;

ж) электр жиҳатидан остки заминланган поясдан изоляцияланган, қолган иккита ғилдиракка нисбатан, г) - е) саноқларида кўрсатилган операциялар такрорланади.


87. Агар қуйидагича бўлса, минора ушбу стандартнинг талабларига жавоб берадиган деб ҳисобланади:

85-банд бўйича ўлчанган қаршилик қийматлари 13 ва 18-бандларида кўрсатилганлардан ошмаса;

86-банд [б) саноғи] бўйича ўлчанган қаршилик қиймати, 16-бандда кўрсатилганидан ошмаса;

86-банднинг г) - ж) саноқлари бўйича ўлчанган қаршилик қийматлари, 17-бандида кўрсатилганлардан кам бўлмаса.



5-§. Панжарали тўсиқларнинг механик синовлари

        

88. Панжарали тўсиқларнинг механик синовлари қуйидаги тартибда амалга оширилади:

а) минора, релслардан бирини кўтармасдан қиялиги кўпи билан 0,5 m/km бўлган ГОСТ 34222 бўйича Р50 релслардан ясалган, темир йўл майдонида жойлаштирилади;

б) миноранинг ғилдираклари узунасига силжишни олдини олиш учун маҳкамланади;

в) ГОСТ 7502 бўйича 3 дан паст бўлмаган аниқлик синфидаги, узунлиги камида 3 m бўлган рулетка ёки ГОСТ 427 бўйича 1500 mm узунликдаги линейка ёрдамида панжарали тўсиқнинг оралиқларидан ҳар бирини ўртасидан иш майдончасининг полигача масофа аниқланади;

г) 100 дан 110 mm гача узунликда панжарали тўсиқнинг оралиқларидан бирини ўртасига, вертикал пастга йўналган, 2000 дан 2100 N гача бўлган кучланиш берилади, кучланишнинг катталиги аниқлик синфи 2 ўлчов чегараси кўпи билан 5000 N бўлган ГОСТ 13837 бўйича динамометр ёрдамида назорат қилинади.


Изоҳ. Кучланиш бериш 200 дан 210 kg гача массали юкни осиш билан алмаштирилиши мумкин;


д) шу ҳолатда 5 min давомида ушлаб турилади;

е) в) саноғида кўрсатилган ўлчов воситалари ёрдамида панжарали тўсиқнинг ушбу оралиғини ўртасидан иш майдончасининг полигача масофа аниқланади;

ж) в) ва е) саноқлари бўйича ўлчаш натижалари орасидаги фарқ сифатида панжарали тўсиқнинг ушбу оралиғини эгилиш қиймати аниқланади;

и) кучланиш олиб ташланади ёки юк олиб ташлади;

к) г) - и) саноқларида кўрсатилган операциялар кетма-кет барча қолган панжарали тўсиқларнинг оралиқларида такрорланади;

л) 77-банд бўйича миноранинг габарит ўлчамларини ўлчаш такрорланади.


89. Агар қуйидагича бўлса панжарали тўсиқлар механик синовлардан ўтган деб ҳисобланади, агар:

конструкция қисмларининг бузилиши кўзатилмаса;

кучланиш ёки юк олиб ташланганидан кейин конструкция қисмларининг қолдиқ деформацияси мавжуд бўлмаса;

ҳар бир панжарали тўсиқнинг эгилиши 21-бандда кўрсатилганидан ошмаса.


90. Агар минора ғилдиракларининг релслардан чиқиб кетиши ва иш майдони полининг қолдиқ деформацияси кузатилмаса, минора синовга бардош берган ҳисобланади. Қолдиқ деформация мавжуд эмаслиги тўғрисидаги хулоса 88-банднинг л) саноғи бўйича габарит ўлчамларини ўлчаш асосида чиқарилади.



6-§. Нарвонларнинг механик синовлари

          

91. Нарвоннинг механик синовлари қуйидаги тартибда амалга оширилади:

а) миноранинг ҳолати ва ғилдиракларининг ҳолати 88-банднинг а) ва б) саноқлари бўйича сақлаб қолинади;

б) 1500 mm узунликдаги ГОСТ 427 бўйича линейка ёрдамида иккала нарвоннинг поғоналаридан ҳар бирини ўртаси аниқланади;

в) 100 дан 110 mm гача узунликда поғоналардан бирини ўртасига, вертикал пастга йўналган, 2000 дан 2100 N гача бўлган кучланиш берилади, кучланишнинг катталиги аниқлик синфи 2 ўлчов чегараси кўпи билан 5000 N бўлган ГОСТ 13837 бўйича динамометр ёрдамида назорат қилинади.


Изоҳ. Кучланиш бериш 200 дан 210 kg гача массали юкни осиш билан алмаштирилиши мумкин;


г) шу ҳолатда 5 min давомида ушлаб турилади;

д) кучланиш олиб ташланади ёки юк олиб ташланади;

е) нарвонлардан ҳар бирининг барча қолган поғоналарида кетма-кет в) - д) саноқларида кўрсатилган операциялар такрорланади;

ж) 77-банд бўйича миноранинг габарит ўлчамларини ўлчаш такрорланади.


92. Агар қуйидагича бўлса, нарвонларнинг поғоналари механик синовлардан ўтган деб ҳисобланади:

поғоналардан ҳеч бирининг бузилиши кўзатилмаса;

кучланиш олиб ташланиши ёки юк олиб ташланишидан кейин поғонанинг қолдиқ деформацияси кўзатилмаса.


93. Агар минора ғилдиракларининг релслардан чиқиб кетиши ва иш майдони полининг қолдиқ деформацияси кузатилмаса, минора синовга бардош берган ҳисобланади. Қолдиқ деформация мавжуд эмаслиги тўғрисидаги хулоса 91-банднинг ж) саноғи бўйича габарит ўлчамларини ўлчаш асосида чиқарилади.



7-§. Ағдарилишга барқарорлигига механик

синовлар ва электр синовлари

         

94. Ағдарилишга барқарорлигига механик синовлар қуйидаги тартибда амалга оширилади:

а) минора, релслардан бирини кўтармасдан қиялиги кўпи билан 0,5 m/km бўлган ГОСТ 34222 бўйича Р50 релслардан ясалган, темир йўл майдонида жойлаштирилади;

б) миноранинг ғилдираклари маҳкамланишдан бўшатилади;

в) иш майдончасининг полига, аниқлик синфи 2 ўлчов чегараси кўпи билан 400 N бўлган ГОСТ 13837 бўйича динамометр ёрдамида кучланиш катталигини назорат қилиб, йўл ўқига 90°±5° ва горизонтал чизиққа 90°±5° бурчак остида йўналтирилган, 200 дан 210 N гача кучланиш берилади;

г) шу ҳолатда 5 min давомида ушлаб турилади;

д) кучланиш олиб ташланади.


95. Агар минора ғилдиракларининг релслардан узилиши кузатилмаса, минора ағдарилишга барқарорликка синовлардан ўтган ҳисобланади.


96. Электр синовлари қуйидаги тартибда амалга оширилади:

а) минора 88-банднинг а) саноғига мувофиқ жойлаштирилади;

б) остки заминланган пояс заминланади;

в) саноат частотасидаги синов кучланишининг қиймати ва 33-банд бўйича ушлаб туриш вақтини қабул қилиб, ГОСТ 1516.2 бўйича қуруқ ҳолатда саноат частотасидаги кучланиш билан нарвонларнинг изоляцияси навбатма-навбат синалади;

г) синов натижалари ГОСТ 1516.2 бўйича баҳоланади.



8-§. Ташқи муҳит иқлим омиллари

таъсирига чидамлилик талабларига

мувофиқлигини назорат қилиш

         

97. Муҳитнинг кўтарилган ва пасайган иш ҳароратлари таъсирига чидамлилигига синов ГОСТ 20.57.406 бўйича 201-1.1 ва 203-1 усулларига мувофиқ тарзда ва I қаттиқлик даражасида ўтказилади. Бошланғич стабилизация, якуний стабилизация ва ушлаб туриш давомийлиги муайян типдаги минораларга техник ҳужжатларда белгиланади.


98. Муҳит ҳарорати ўзгариши таъсирига чидамлилигига синов ГОСТ 20.57.406 бўйича 205-1 усулида ўтказилади. Цикллар сони - 2. Бошланғич стабилизация, якуний стабилизация ҳамда пасайган ва кўтарилган ҳароратларда ушлаб туриш давомийлиги муайян типдаги минораларга техник ҳужжатларда белгиланади.


99. Юқори намликнинг узоқ муддатли таъсирига чидамлилигига синов ГОСТ 20.57.406 бўйича 207-2 усулида ўтказилади. Синовларнинг давомийлиги - 4 сутка. Синовлардан олдин ва улардан кейин нормал иқлим шароитларида ушлаб туриш давомийлиги муайян типдаги минораларга техник ҳужжатларда белгиланади.


100. 97 - 99-бандлар бўйича синовлардан кейин маҳсулот 85 - 95-бандлар бўйича синовлардан такроран ўтказилади. Ушбу синовларнинг ижобий натижалари бўлишида минора ташқи муҳит иқлим омилларининг таъсирига чидамлилик талабларига жавоб беради деб ҳисобланади.



9-§. Ташқи механик омиллар

таъсирига чидамлилик талабларига

мувофиқлигини назорат қилиш

         

101. Ташқи механик омиллар таъсирига чидамлиликка синов I қаттиқлик даражасида ГОСТ 20.57.406 бўйича 102-1 усулида ўтказилади.


102. 101-банд бўйича синовдан ўтказилганидан кейин маҳсулот, 6-бобнинг 4-§ - 7-§ бўйича синовлардан такроран ўтказилади. Ушбу синовларнинг ижобий натижалари бўлишида минора ташқи механик омиллар таъсирига чидамлилик талабларига жавоб беради деб ҳисобланади.



10-§. Тамғаланиши ва ўраб жойланишини

назорат қилиш

         

103. Минораларнинг тамғаланишини назорат қилиш ГОСТ 26828 бўйича амалга оширилади.


104. Минораларнинг ўраб жойланишини назорат қилиш ГОСТ 23170 бўйича амалга оширилади.



7-БОБ. ТРАНСПОРТДА ТАШИШ

ВА САҚЛАШ

        

105. Минораларни транспортда ташишга умумий талаблар - ГОСТ 23216 бўйича.


106. Минораларни ҳар қандай транспорт турида ташиш имконияти таъминланган бўлиши керак.


107. Ташқи муҳит иқлим омиллари таъсири қисмида минораларни транспортда ташиш ва сақлаш шароитлари ГОСТ 15150 га мувофиқ бўлиши ва муайян типдаги минораларга техник ҳужжатларда кўрсатилиши керак.



8-БОБ. ФОЙДАЛАНИШ БЎЙИЧА КЎРСАТМАЛАР

ВА ИШЛАБ ЧИҚАРУВЧИ КАФОЛАТЛАРИ

          

108. Миноралардан фойдаланиш инфратузилма ташкилот-эгасининг меъёрий ҳужжатлари ва фойдаланиш бўйича қўлланмасига мувофиқ амалга оширилади.


109. Ишлаб чиқарувчи ушбу стандартда, шунингдек муайян типдаги минораларга техник ҳужжатларда белгиланган транспортда ташиш, сақлаш ва ишлатишга талабларга риоя қилиниши шартида, ушбу стандартнинг талабларига минораларнинг мувофиқлигини кафолатлаши керак.


110. Кафолат муддати - муайян типдаги минораларга техник ҳужжатларга мувофиқ, лекин фойдаланишга киритилган кундан бошлаб камида икки йил.

           

              

Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси (www.lex.uz).